Historiek | Heemkundige Kring Karel van de Poele

De Heemkundige Kring Karel Van de Poele is actief sinds 1985 en heeft de geschiedenis, de geografie en het cultureel erfgoed van Lichtervelde als studieobject. De kring is vernoemd naar de in Lichtervelde geboren uitvinder Karel Van de Poele. Niettemin is het lokale historisch onderzoek op amateurbasis al langer bezig.

Geestelijken als pioniers, nu een blonde Lichterveldse

De eerste Lichterveldse heemkundigen waren geestelijken. Tussen 1975 en 1920 schreven onderpastoors Karel Deceuninck en Achiel Six waardevolle bijdragen over Lichtervelde en het verleden van de gemeente. Na hen was onderwijzer, drukker en uitgever Cleophas Sintobin de man die heemkundige gegevens methodisch verzamelde, noteerde en verwerkte tot vlot leesbare publicaties. Na de Tweede Wereldoorlog trad onderwijzer Georges Vandewalle in de voetsporen van Sintobin. Onder impuls van Vandewalle werd in 1964 een heemkring opgericht die echter omstreeks 1970 een stille dood stierf. Na de gemeentelijke fusies (1970-1977) leefde zowat overal in Vlaanderen de interesse voor plaatselijke geschiedenis weer op. In Lichtervelde namen enkele geïnteresseerden contact op met Georges Vandewalle en kregen ze het voor mekaar om op 14 januari 1985 de heemkring her op te starten.

Lancering van het "Lichtervelds Blond" bier

Cleophas Sintobin als methodisch onderzoeker

Cleophas Sintobin was decennialang de enige in Lichtervelde die zich met plaatselijke geschiedenis inliet. Hij doorzocht het archief in Lichtervelde en diverse andere archieven. Alles wat hij te weten kwam, tekende hij op in schriftjes en op steekkaarten. De nota’s bleven bewaard en zijn dochter Margaretha schonk ze aan de gemeente. Sintobin publiceerde in tijdschriften zoals ''De Oude Torhoutenaar'', ''Toerisme'' en ''Ons Volk ontwaakt''. Een aantal van die bijdragen bundelde hij in 1952 in de brochure ''Bijdragen tot de geschiedenis van Lichtervelde''. Het werkje wordt tot op heden geraadpleegd door heemkundigen. Sintobin zette ook Karel Van de Poele in de kijker. Hij contacteerde de familie en documenteerde de vergeten figuur. In 1946 werd Sintobin waarnemend burgemeester en verzorgde hij een Karel Van de Poele-herdenking die in heel België weerklank vond. Het overlijden van Sintobin in 1954 zorgde voor een decennium stilte op heemkundig vlak.

Georges Vandewalle, een gedreven verzamelaar

Georges Vandewalle, een Lichterveldse onderwijzer, was gedreven verzamelaar van Lichterveldse objecten en geschriften. Onder zijn impuls werd in 1964 een heemkundige kring opgericht. Vandewalle schreef toen:

"Er zijn dorpjes met een bloeiende heemkundige kring waar regelmatig vergaderingen belegd worden, waar bepaalde onderwerpen bestudeerd en geschriften uitgegeven worden. En… er zijn steden die dit alles niet aan kunnen. Alles hangt af van de liefde die enkele bewoner voor hun Heem koesteren en zeker van de tijd die ze kunnen spenderen.
Te Lichtervelde hadden we destijds een flinke heemkundige, wijlen Cl. Sintobin, een man die alles bezat wat nodig is: liefde, kennis van zaken en… tijd! Maar hij stond alleen. Hadden we hem nu nog maar! Naast zijn gepresteerd werk meen ik dat het van hem zeker een grote verdienste is geweest dat hij bij enkelen van ons de smeulende liefde tot en voor ons dierbaar Lichtervelde heeft aangewakkerd. (…) Het zijn gemoedelijke avonden geweest waar iedereen het zijne vertelde, het zijne toonde. Wij waren bekommerd om àl wat bedreigd was en bedreigd zou worden, probeerden te redden wat te redden viel. Liefde en bezieling waren er wel, tijd ontbrak ons om "meer" te doen…"

Pieter Claerbout werd voorzitter, Vandewalle secretaris. De ploeg bestond uit Jeroom Vanderper, Albert D’Heedene, Frans Vanzielghem en onderpastoor Edgar Debergh. Er verschenen enkele teksten en de grootste realisatie ging in 1969 over Albert Termote. Nadien viel de kring uiteen. Vandewalle documenteerde zich verder, wat in 1973 leidde tot zijn publicatie ''Lichtervelde in oude prentkaarten''.

Een collectieve inspanning

De golf van gemeentelijke fusies (1977) wakkert de interesse in plaatselijke geschiedenis aan. In Lichtervelde nemen jonge historici contact op met Georges Vandewalle en ze krijgen het voor elkaar om op 14 januari 1985 de heemkring her op te starten. In café Den Gouden Appel wordt Guido Haesaert voorzitter (in 1987 ruilt hij met Filip Van Devyvere), Albert D’Heedene ondervoorzitter, Luc Haeghebaert secretaris en Martin Goegebeur penningmeester. Drie niet Lichterveldenaren maken teksten voor het boek dat de vereniging jaarlijks zal uitgeven. John Godderis, Robert Houthaeve en Jan Huyghe. Vandewalle motiveert de ploeg:

"Lichtervelde is een "prochie" met een rijk verleden. Een zwaar-omvangrijk archief bestaat nog. In verband daarmee juich ik het initiatief toe van schepen Johan Goddyn en het Schepencollege, tot het opruimen, klasseren en inventariseren van alles wat op de zolder van het gemeentehuis ligt; alsmede om de gegeven opracht tot het opzoeken van wat er nog te achterhalen is van vroegere Lichterveldse nijverheden en specifieke ambachten en waarbij de eerste opdracht 'De accordeonfabriek vande Callewaerts' een prachtig en lijvig boekdeel als niet te vermoeden resultaat zal hebben. Op onze gemeente wonen momenteel enkele regenten, regentessen en licentiaten geschiedenis. Hun is veel werk weggelegd."

Off

Links

Huisvesting

Tot 1991 gingen de vergaderingen door in café Den Gouden Appel. Daarna trok de kring in bij het woonhuis van Emelie Vandecaveye in de Zwevezelestraat. Het lokaal kreeg de naam ''Den Trolley''. In dit lokaal ontstond een cafeetje en een museum, ingericht door André Vandewalle en Sylveer Pattyn, vader van de huidige burgemeester Ria Pattyn. In 1992 kocht de kring een kapel in de Zwevezelstraat en restaureerde ze die met steun van de Koning Boudewijnstichting in 1993 en 1994. Het West-Vlaams Verbond van Kringen voor Heemkunde beloonde de restauratie als een der meest geslaagde restauraties van het jaar.
In 1998 verliet de kring het pand in de Zwevezelestraat. Bestuurslid Colpaert stelde een woning in de Callewaertlaan ter beschikking. Toeval of niet, de woning -een dorpszicht- was door de kunstenaar Steven Wilsens, gekend als Steven ooit geschetst en nadien opgenomen (samen met een prent van smidse Beernaert van Steven) in het eerste jaarboek. Enkele jaren later verhuisde de kring naar een pand in de Stationsstraat, de zogenaamde Site Van Coillie.

Bibliografie

HAEGHEBAERT L. Heemkunde en plaatselijke geschiedenis te Lichtervelde. In: Kroniek van Lichtervelde in de Twintigste Eeuw, 16e jaarboek, Heemkundige Kring, Lichtervelde, 2000, p. 475-479.
VANDEWALLE G. Ten geleide. In: Eerste jaarboek van de Heemkundige Kring Karel Van de Poele, Lichtervelde, 1985, p. 5-6.
VAN DEVYVERE F. & HAEGHEBAERT L. Voorwoord bij het tiende jaarboek. In: Tiende jaarboek van de Heemkundige Kring Karel Van de Poele//, Lichtervelde, 1994, p. 5-9.

Off